ავტორი: თათია გოჩაძე
sheniemigranti.ge გთავაზობთ ექსკლუზიურ ინტერვიუს თამარ ლორიასთან, რომელიც ნორვეგიის განათლების დეპარტამენტის მთავარი მრჩეველია პედაგოგების გადამზადების/კვალიფიკაციის ამაღლების საკითხებში. თამარი გვიამბობს ნორვეგიის განათლების სისტემისა და მისი პროფესიული საქმიანობის, ასევე პირადი ცხოვრების შესახებ…
– თამარ, როდის და რატომ გადაწყვიტეთ ნორვეგიაში საცხოვრებლად გადასვლა და რას საქმიანობთ?
– 2008 წელს მოვიპოვე სასწავლო სტიპენდია ოსლოს უნივერსიტეტის მაგისტრატურაზე, განათლების ფაკულტეტზე. შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა განათლების ფილოსოფია – ასე ერქვა სამაგისტრო საერთაშორისო პროგრამას.
ძალიან კარგად მახსოვს, სწავლა იწყებოდა აგვისტოს დასაწყისში და 2008 წლის აგვისტოში საშინელება დაგვატყდა თავს მთელს საქართველოს. უმძიმესი დღეები გამოვიარეთ ყველამ. აგვისტოს მეორე ნახევაში ჩამოვედი ოსლოში და შევუერთდი სასწავლო პროგრამას.
ეს იყო ჩემი პირველი შეხება ნორვეგიის განათლების სისტემასთან. იყო ძალიან საინტერესო სამაგისტრო პროგრამა. საერთაშორისო სტუდენტებით დაკომპლექტებული, რაც უფრო საინტერესოს ხდიდა სასწავლო პროცესს. მართალი რომ გითხრათ, ერთი სული მქონდა ჩემს საქმეს საქართველოში დავბრუნებოდი სწავლის შემდეგ, მაგრამ, ალბათ, არასოდეს უნდა თქვას ადამიანმა არასოდეს…
სწავლის პროცესში გავიცანი ედი, ჩემი მეუღლე. ედიც განათლების ფაკულტეტზე სწავლობდა… ძალიან დავმეგობრდით და ნელ- ნელა მეგობრობა სიყვარულში გადაიზარდა. ერთდროულად დავასრულეთ მაგისტრატურა და ერთად გადმოვედით საქართველოში საცხოვრებლად.
საქართველოში ყოფნის პერიოდში მომიწია მუშაობა საბავშვო ბაღების სტრატეგიაზე და სამსახურეობრივი მოვალეობის დასრულების ანუ დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, დავბრუნდით ისევ ნორვეგიაში.
რამდენჯერმე მოგვიწია ასე გადმოსვლა საქართველოში 6-7 თვით. ამ პერიოდში აქტიურად ვმუშაობდი საქართველოს სკოლამდელი განათლების სისტემაში, ასევე სასკოლო განათლების, კერძოდ, ინკლუზიური განათლების განხრით.
დაახლოებით ბოლო 10 წელია, უკვე ნორვეგიაში ვართ დაფუძნებული. ვმუშაობ ნორვეგიის განათლების დეპარტამენტში, ვარ მთავარი მრჩეველი პედაგოგების გადამზადების/კვალიფიკაციის ამაღლების საკითხებში.
– გვიამბეთ ნორვეგიის განათლების სისტემაზე… რა ძირითად ფუნდამენტს ეყრდნობა და რა ასპექტებს გამოკვეთდით?
– ნორვეგიის განათლების სისტემაზე ძალიან დიდხანს შემიძლია, ვისაუბრო, თუმცა ვფიქრობ, 3 ძირითად ასკექტზე შევჩერდე:
- ბავშვის, როგორც პიროვნების პატივისცემა განათლების მიღების პროცესში. ბავშვი არის ძალიან აქტიური მონაწილე განათლების ყველა ეტაპის, მას ეკითხებიან აზრს, მას უსმენენ და მის აზრს ითვალისწინებენ. როცა ვსაუბრობთ განათლების სისტემაზე, აქ არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ სკოლამდელი განათლებაც არის განათლების სისტემის ნაწილი. სწორედ საბავშვო ბაღიდან იწყება ბავშის, როგორც პიროვნების პატივისცემა. მშობელს შეუძლია ბავშვი დაახლოებით 1 წლის ასაკიდან მიიყვანოს ბაღში და სწორედ ამ ასაკიდან იწყება მათი მოსმენა, ჩართულობის გაზრდა სხვადასხვა აქტივობაში.
- პედაგოგების პროფესიის დაფასება და ამ პროფესიის აღიარება. პედაგოგებს აქვთ უწყვეტი განათლების/კვალიფიკაციის ამაღლების სისტემა. არსებობს სტიპენდიები პედაგოგებისთვის, ასევე სხვადასხვა ტიპის შეღავათები სამსახურებრივ საათებში, რათა მათ შეძლონ – აქტიურად იყვენ ჩართული გადამზადების პროცესში. განათლების დეპარტამენტი თანამშრომშრომლობს უნივერსიტეტებთან, რათა მათ შეიმუშაონ მაღალი ხარისხის კვალიფიკაციის ამაღლების კურსები პედაგოგებისთვის. ეს კურსები აუცილებლად უნდა იყოს პრაქტიკასთან დაახლოებული და პასუხობდეს იმ გამოწვევებს, რის წინაშეც არიან პედაგოგები ყოველდღიურად სკოლებში თუ საბავშვო ბაღებში. მაგალითად, ბულინგი, ხელოვნური ინტელექტის გამოყენება სასწავლო პროცესში და სხვა…
- მეცნიერულ კვლევებზე დაფუძნებული განათლების სისტემის შექმნა და განვითარება. ყველა ტიპის გადაწყვეტილება განათლების სისტემაზე ძირითადად ეფუძნება კვლევის შედეგებს. გადაწყვეტილებების მიღება არ ხდება სპონტანურად და სწრაფად. განათლების სისტემაში გადაწყვეტილებების მიღების პროცესი საკმაოდ კომპლექსურია. განათლების სამინისტროსთან ერთად, ძალიან აქტიურად მონაწილეობენ პედაგოგების გაერთიანება/კავშირი, მოსწავლეთა გაერთიანება, მშობელთა გაერთიანებები, მუნიციპალიტეტები და კერძო სკოლების თუ ბაღების გაერთიანება. ანუ გადაწყვეტილებები არ არის ერთპიროვნული და ჩართულობა/მონაწილეობა განათლების საკითხებით დაინტერესებული ორგანიზაციების საკმაოდ მაღალია.
– როგორც ვიცი, აპლიკაცია შექმენით ქართული ენის ადვილად სწავლებისთვის – გვიამბეთ ამაზე…
– ვსწავლობთ სიმღერ-სიმღერით თედოსთან და ნუცასთან ერთად, არის სახალისო, სიმღერ-სიმღერით სწავლების საგანმანათლებო მასალა/რესურსი.
ეს საგანმანათლებლო მასალა შედგება 20 საბავშვო სიმღერისა და ილუსრტაციისგან. სიმღერების და ილუსტრაციების თემები არის ბავშვებისთვის საკმაოდ ფუქნციური და მათ ინტერესებზე მორგებული. მაგალითად, ჰიგიენა – ხელების დაბანა, კბილების გახეხვა, ბანაობა. ასევე სხეულის ნაწილები, ჯანსაღი კვება, ტრანსპორტი, ცხოველები, ფრინველები, წელიწადის დროები და სხვა…
– საინტერესოა! ეს იდეა როგორ გაგიჩნდათ?
– იდეა უკავშირდება ჩემი შვილის თეოდორეს (თედო) დაბადებას. ძალიან მინდოდა, თედოს ქართული ესწავლა და ეს არ ყოფილიყო მოსაწყენი სასწავლო პროცესი.
აქ, ნორვეგიაში, სიმღერას და სიმღერით სწავლებას ძალიან აქტიურად იყენებენ როგორც სკოლამდელ ასაკში, ასევე დაწყებით კლასებში. მნიშვნელოვანია, რომ სიმღერების ტექსტი ფუნქციური და ბავშვებისთვის მარტივად აღსაქმელი იყოს.
იდეა დაიწყო ბარათებად დაბეჭდილი მუსიკალური წიგნით – “ვსწავლობთ სიმღერ-სიმღერით, თედოს და ნუცას მუსიკალური თავგადასავალი”, რომელიც 2017 წელს გამოიცა საქართველოში. წიგნზე დაყრდნობით გავაკეთე აპლიკაცია “თედო და ნუცა”, ანუ წიგნის “დიგიტალური” ვერსია , რომელსაც იპოვით აპლიკაციის ნებისმიერ პლატფორმაზე “Tedo and Nutsa”.
aხლა უკვე გადავედი საგანმანათლებლო ანიმაციების სერიაზე, სადაც უკვე თედო და ნუცა ანიმაციების სახით გაცოცხლდნენ. აქ შეგიძლიათ გაეცნოთ საგანმანათლებო ანიმაციების სერიას ვსწავლობთ სიმღერ-სიმღერით: https://www.youtube.com/@TedoNutsa_Education
ამ იდეას ვერ განვახორციელებდი, რომ არა მუსიკოსები ლიკა შუბითიძე და არჩილ გეგეჩკორი, რომლებიც დიდი ენთუზიაზმით ჩაერთნენ ამ საქმეში აშშ-დან. ასევე – ილუსტრატორი ანა ბიჩინაშვილი. დაახლოებით ერთი წლის განმავლობაში ვმუშაობდით სიმღერებზე და ილუსტრაციებზე. მე ნორვეგიიდან, ლიკა და არჩილი აშშ-დან და ანა საქართველოდან. ძალიან საინტერესო და შემოქმედებითი პროცესი გამოვიდა!
ეს ყველაფერი ჩემი დანაზოგით დავიწყე და დღემდე ასე გრძელდება…
ეწვიეთ ვებ გვერდს, სადაც ამ საგანმანათლებლო მასალასთან ერთად გაეცნობით მოკლე ბლოგებს სხვადასხვა თემებზე: https://tedonutsa.com/
ვფიქრობ, სამომავლოდ უფრო განვავითარო ეს საქმე. ასე რომ, თვალი გვადევნეთ სოციალურ ქსელებშიც:
Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=61553027498194
Instagram: https://www.instagram.com/tedonutsa_/
– გარდა კარიერული ნაწილისა, კიდევ რას მოიცავს თქვენი ნორვეგიული ცხოვრება? – როგორც ვიცი, 2 შვილი გყავთ… იციან მათ ქართული ენა? რა სიხშირით ჩამოგყავთ შვილები თქვენს სამშობლოში?
– ნორვეგია არის ქვეყანა, სადაც ძიძის ან ოჯახის დამხმარის ინსტიტუტი არ არსებობს. იჯახის საქმეს მე და ჩემი მეუღლე თანაბრად ვინაწილებთ. აქაური სამსახურეობრივი სისტემა მორგებულია ბავშვის საბავშვო ბაღის საათებს, ანუ მშობელი ასწრებ სამსახურში წასვლამდე მიიყვანო ბავშვი ბაღში და სამსახურის დასრულების შემდეგ გამოიყვანო ბაღიდან.
ძირითადად სამსახურის შემდეგ ვცდილობ, დრო ბავშვებთან და ოჯახთან გავატარო. მყავს ორი შვილი თედო 9 წლის და ალმა 5 წლის. ბავშვები აქტიური მონაწილეები არიან ჩვენი ოჯახის ყოველდღიურობისა. მაგალითად, ბავშვებთან ერთად ვგეგმავთ სადილს და ერთად მივდივართ საყიდლებზეც.
სადილის მომზადების პროცესშიც ბავშვები ხშირად მონაწილეობენ. ეს პროცესი ძალიან ეხმარება მათ კვებისადმი და პროდუქტებისადმი პოზიტიური დამოკიდებულების ჩამოყალიბებაში.
ასევე მე და ედი, ჩემი მეუღლე, აქტიურად ვართ ჩართული ბავშვების სასკოლო თუ საბავშვო ბაღის ცხოვრებაში. მშობელთა კომიტეტებში თუ მშობელთა გაერთიანებებში. ასევე ბავშვები დადიან სხვადასხვა ტიპის სპორტულ თუ გასართობ წრეზე, რაც ასევე მოითხოვს მშობლის ჩართულობას.
ქართულის სწავლას რაც შეეხება, ეს, რა თქმა უნდა, პირორიტეტი იყო ყოველთვის. ჯერ კიდე ლვ ბავშვების მუცლად ყოფნის პერიოდში ქართულად ვესაუბრებოდი მათ. დღემდე ასე გრძელდება. თედო გამართულად საუბრობს ქართულად. ალმას ყველაფერი ესმის ქართულად და შეუძლია მოკლე წინადადებების თქმა.
საქართველოში ჩამოვდივართ ხშირად, უკან რომ ვბრუნდებით ჩემოდანი ყოველთვის სავსე გვაქვს ქართული წიგნებით… ბევრს ვკითხულობთ ქართულად. ასევე საქართველოდანაც ხშირად გვყავს სტუმრები, რაც ბავშვებს ძალიან ეხმარება ქართული კულტურის შენარჩუნებაში.
– რა გენატრებათ ყველაზე მეტად სამშობლოდან? საინტერესოა, რამდენად ხშირად ამზადებთ ქართულ კერძებს და იცავთ ქართულ ტრადიციებს საქართველოსგან ასე შორს?
– მზე და სითბო თუ როდესმე მომენატრებოდა, არ მეგონა, მზის ქვეყანაში დაბადებულს და გაზრდილს, მაგრამ ყველაზე მეტად მენატრება მზე, სითბო და ნათელი დღეები. ქართულ კერძებს რაც შეეხება, დღესასწაულებზე ვცდილობ, ყოველთვის ქართული კერძი მოვამზადო. მაგალითად, საახალწლოდ გოზინაყს ყოველთვის ვაკეთებთ ბავშვებთან ერთად. საერთოდ დღესასწაულების აღნიშვნა ჩვენს ოჯახში ორჯერ გვიწევს ხოლმე, როგორც ნორვეგიულის – ასევე ქართულის. ახლა აღდგომა ახლოვდება და ჯერ ნორვეგიულ აღდგომას აღვნიშნავთ, შემდეგ ქართულს, რა თქმა უნდა, კვერცხებს შევღებავთ და პასკას გამოვაცხობთ. აღდგომისთვის მზადება თედოს და ალმას ერთ-ერთი საყვარელი ქართული ტრადიციაა.
– ჩვენი მედიაჰოლდინგის ძირითადი ხაზი საზოგადოებრივი ჯანდაცვის თემატიკაა – გვიამბეთ ნორვეგიის ჯანდაცვის სისტემაზე…
– ჯანდაცვის სისტემას რაც შეეხება, ვიტყვი, რომ ეს სისტემა ხელმისაწვდომია ნებისმიერი მოქალაქისთვის.
საზოგადოებრივ ჯანდაცვის მხრივ მე მაინც გამოვყოფდი ჯანსაღი ცხოვრების წესის დამკვიდრებას, დაწყებული საბავშვო ბაღიდან – დამთავრებული სამსახურებში. ასევე სხვადასხვა დაავადების პრევენციას და პრევენციული ზომების გატარებას. მაგალითად, საბავშვო ბაღებში ძალიან აქტიურად აჩვევენ ბავშვებს ტურზე სიარულს, ბუნებაში ყოფნას ნებისმიერ ამინდში, ასევე წყლის მიღების/დალევის კულტურას. ანუ წყალი, როგორც ჯანსაღი სასმელი… სკოლებში ისეთი საგნები, როგორიც არის კვება და ჯანმრთელობა, სქესობრივი ჯანდაცვა, ფსიქიკური კეთილდღეობა – ძალიან აქტუალურია. მაინც განათლების სისტემას დავუბრუნდი, თუმცა ეს ორი სფერო ერთმანეთთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული.
მაგალითად, ადრეული ასაკიდან, ბავშვებს სტომატოლოგის სისტემატიური კონსულტაცია აქვთ, რაც უზრუნველყოფს ბავშვების კბილების სიჯანსაღეს. ასევე ტკბილეულის მიღების ნორვეგიული ტრადიცია. «შაბათის ტკბილეული“ ეს ტერმინი ძალიან გავრცელებულია ნორვეგიაში. ბავშვები ტკბილეულს ძირითადად მხოლოდ შაბათობით მიირთმევენ. ეს, რა თქმა უნდა, ეხმარება კბილების სიჯანსაღეს და არა მარტო კბილების.
სამსახურებში დიდი ყურადრებას აქცევენ ჯანსაღი ცხოვრების წესის წახალისებას. მაგალითად, ჩემს სამსახურში თანამშრომლებს გვაქვს 2 საათი კვირაში სავარჯიშოდ. ამ დროს ძალიან ეფექტურად ვიყენებ. ერთ საათს ვუთმობ ცურვას და ერთ საათს – ბოქსს. ეს დრო რომ არ მქონდეს სამსახურიდან გამოყოფილი, ძალიან გამიჭირდებოდა ვარჯიშისთვის დროის გამონახვა.
– რას ურჩევთ ემიგრანტებს ან იმ ადამიანებს, ვინც ახლა აპირებს ნორვეგიაში ჩამოსვლას – როგორ მოახერხონ ადვილად ადაპტაცია?
– დრო დაუთმეთ ნორვეგიული ენის შესწავლას. ეს არის ქვეყანა, რომელიც თავის ენას დიდ პატივს სცემს და ძალიან რთულია ადაპტაცია, თავის დამკვიდრება ნორვეგიული ენის გარეშე.
წინასწარ გაეცანით ნორვეგიულ კულტურას. ასევე მზად უნდა იყოთ ნორვეგიული კლიმატისთვის. კლიმატი საკმაოდ დიდ გამოწვევად რჩება ჩემთვის. ზამთარი გრძელია და ტემპერატურა დედაქალაქშიც კი -20 გრადუსამდე ეცემა. ზაფხული არის ხანმოკლე, მაგრამ ძალიან სასიამოვნო ტემპერატურით.
– დაბოლოს, გიტოვებთ თავისუფალ სივრცეს, სადაც შეგიძლიათ, ნებისმიერი რამ უთხრათ ჩვენს მკითხველს… მადლობა!
– დიდ მადლობას გადავუხდი თქვენს მკითხველს, რომ დრო დაგვითმო და წაიკითხა ეს სტატია❤️ მადლობა და სასიამოვნო დღეს გისურვებთ.
#drpkhakadze #gochadze #sheniemigranti
მასალის გამოყენების პირობები
