საზღვარგარეთ ცხოვრება ემიგრანტებისთვის ახალი შესაძლებლობებისა და გამოწვევების მომტანია. თუმცა, ნებისმიერი ქვეყნის ემიგრანტებსაქვთ გარკვეული უფლებები, რომლებიც იცავენ მათ უსაფრთხოებასა და ღირსებას სხვა ქვეყანაში ყოფნისას. ამ უფლებების ცოდნა აუცილებელია, რათა ემიგრანტებმა შეძლონ ცხოვრების უკეთესი პირობების შექმნა და ადგილობრივ კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში ყოფნა.
ამ სტატიაში მიმოვიხილავთ მთავარ უფლებებს, რომლებიც ემიგრანტებს აქვთ საზღვარგარეთ ცხოვრებისას
1. კანონიერი ბინადრობის უფლება
ნებისმიერ ემიგრანტს, რომელიც ლეგალურად ცხოვრობს სხვა ქვეყანაში, აქვს ბინადრობის უფლება, რომელიც მათ განსაზღვრული პერიოდის განმავლობაში საშუალებას აძლევს დარჩნენ ქვეყანაში. ამ უფლების მისაღებად ემიგრანტმა უნდა მიიღოს ბინადრობის ნებართვა ან ვიზა, რომელიც შეიძლება იყოს სხვადასხვა ტიპის: სამუშაო ვიზა, სტუდენტური ვიზა, ოჯახური გაერთიანების ვიზა და ა.შ. ამ ნებართვის ვადა და პირობები დამოკიდებულია ადგილობრივი კანონმდებლობით გათვალისწინებულ მოთხოვნებზე.
2. სამუშაო და დასაქმების უფლებები
ბინადრობის ნებართვის ან შესაბამისი ვიზის ქონის შემთხვევაში, ემიგრანტს აქვს უფლება იმუშაოს ქვეყანაში, სადაც ის ცხოვრობს. ბევრი ქვეყანა იზღუდავს იმ სფეროებს ან სამუშაო ტიპებს, რომლებზეც ემიგრანტებს შეუძლიათ მუშაობა, თუმცა ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლებელია უცხოელებისთვის ბიზნესის დაწყებაც. მნიშვნელოვანია, რომ ემიგრანტებმა გაიგონ საკუთარი დასაქმების უფლებები და ადგილობრივი შრომის კანონმდებლობა, რათა თავიდან აიცილონ პრობლემები.
3. ჯანდაცვის და სოციალური დაცვის უფლებები
ბევრ ქვეყანაში ემიგრანტებს აქვთ უფლება ისარგებლონ ჯანდაცვის სერვისებით და მიიღონ სოციალური დაცვის სარგებელი. მაგალითად, ზოგიერთ ევროპულ ქვეყანაში ემიგრანტებს შეუძლიათ დარეგისტრირდნენ სახელმწიფო ჯანდაცვის პროგრამებში, ხოლო სხვა ქვეყნებში საჭიროა კერძო დაზღვევის შეძენა. ასევე, ემიგრანტებს შეუძლიათ მიიღონ გარკვეული სოციალური დახმარება, როგორიცაა პენსია, საბავშვო დახმარება ან უმუშევრობის შეღავათები, თუმცა ეს პირობები განსხვავდება თითოეული ქვეყნის კანონმდებლობის მიხედვით.
4. განათლების უფლება
საზღვარგარეთ მცხოვრები ემიგრანტებსა და მათ შვილებს აქვთ უფლება მიიღონ განათლება ადგილობრივ სასწავლებლებში. ბევრ ქვეყანაში საჯარო სკოლები უფასოა და მათში სწავლა ხელმისაწვდომია ყველა ბავშვისთვის, მიუხედავად მისი მოქალაქეობისა. ასევე, სტუდენტ ემიგრანტებს აქვთ უფლება სწავლა განაგრძონ უნივერსიტეტებსა და კოლეჯებში, სადაც ზოგ შემთხვევაში შესაძლებელია სტიპენდიების და დაფინანსების მიღება.
5. სამართლებრივი დაცვა და დისკრიმინაციისგან დაცვის უფლება
ემიგრანტებს აქვთ უფლება იურიდიულ დაცვაზე, რაც გულისხმობს, რომ მათ შეუძლიათ მიმართონ სასამართლოს ან იურიდიულ ორგანოებს, თუ მათი უფლებები ირღვევა. ასევე, სხვადასხვა ქვეყანა უზრუნველყოფს ემიგრანტების დაცვას დისკრიმინაციისგან ეროვნების, რასის, რელიგიის ან გენდერის ნიშნით. თუ ემიგრანტი ხვდება დისკრიმინაციას სამუშაო ადგილზე ან საზოგადოებაში, მას აქვს უფლება საჩივარი შეიტანოს შესაბამის ორგანოებში.
6. პირადი თავისუფლებისა და უსაფრთხოების უფლება
ყველა ემიგრანტს აქვს პირადი თავისუფლებისა და უსაფრთხოების უფლება. ადგილობრივი კანონები იცავენ უცხო ქვეყნის მოქალაქეების სიცოცხლესა და თავისუფლებას ისე, როგორც ადგილობრივი მოქალაქეების. ეს გულისხმობს, რომ ემიგრანტები დაცული არიან უსამართლო დაკავების, მუქარისა და სხვა სახის სამართლებრივი დარღვევებისგან, რომლებიც შეიძლება მიმართული იყოს მათ წინააღმდეგ.
საზღვარგარეთ ცხოვრება მოითხოვს არა მხოლოდ ადაპტაციას ახალ კულტურასა და გარემოში, არამედ საკუთარი უფლებების ცოდნასაც. ემიგრანტებს აქვთ მნიშვნელოვანი უფლებები, რომლებიც მათ იცავს და აძლევს საშუალებას მშვიდად და უსაფრთხოდ იცხოვრონ სხვა ქვეყანაში. სამუშაო უფლებები, ჯანმრთელობის დაცვა, განათლება და დისკრიმინაციისგან დაცვა – ყველა ეს უფლება უზრუნველყოფს ემიგრანტების ღირსეულ ცხოვრებას საზღვარგარეთ. მნიშვნელოვანია, რომ ემიგრანტებმა წინასწარ გაიგონ თავიანთი უფლებები და დაიცვანადგილობრივი კანონები.
მასალის გამოყენების პირობები
